Μία από τις ωραιότερες εμπειρίες στη ζωή είναι να γνωρίζεις τους τόπους, τους ανθρώπους και το ιστορικό μονοπάτι που συνδέει το παρελθόν, το παρόν και ανοίγεται στο μέλλον. Κάτι τέτοιο είχαμε την ευκαιρία να ζήσουμε, μία ομάδα δημοσιογράφων, επισκεπτόμενοι τους νομούς της Δράμας και της Καβάλας με επίκεντρο τα αρχαία έθιμα της λατρείας του Διονύσου που διατηρούνται από τις τοπικές κοινωνίες με μεγάλη συμμετοχή και στήριξη από κατοίκους και επισκέπτες.
Γράφει ο Κώστας Γιάντσιος
Φωτογραφίες: Νίκος Θωμαΐδης
Επίσης επισκεφθήκαμε τον εντυπωσιακό, πλέον, σε ανάπτυξη αλλά και νέα ιστορικά-αρχαιολογικά στοιχεία χώρο των Φιλίππων και παράλληλα είχαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε τοπικές γεύσεις και προϊόντα, να γνωρίσουμε ανθρώπους που αναπτύσσονται στον τομέα της εστίασης με νέες προοπτικές και προσανατολισμούς. Η αποστολή έγινε στο πλαίσιο τους προγράμματος «Πεδιάδα Πολιτισμού» στο οποίο συνεργάζονται η Αναπτυξιακές Εταιρείες Σερρών, Δράμας και Καβάλας, το οποίο χρηματοδοτείται από το ΥΠΑΑΤ και ΕΕ και εκτείνεται σε οκτώ δήμους, 3 Περιφερειακές Ενότητες, 2 Περιφέρειες και μας έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσουμε τα πολύπλευρα πολιτιστικά χαρακτηριστικά του τόπου αλλά και τις προοπτικές του.
Το Αρχαίο Διονυσιακό δρώμενο των «Αράπηδων»
Την ημέρα των Θεοφανείων σε αρκετά χωριά του Ν. Δράμας διατηρείται αδιάλειπτα από την αρχαιότητα έως σήμερα το δρώμενο των «Αράπηδων», των μαυροντυμένων κωδωνοφόρων, κάτι που συναντούμε από τα Θεοφάνεια έως και τις Απόκριες σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. Οι τοπικοί πολιτιστικοί σύλλογοι με ιδιαίτερη ζέση φροντίζουν κάθε γενιά να αφήνει το δικό της στίγμα. Από μικρά παιδιά μέχρι άντρες και γυναίκες μεγάλης ηλικίας όλοι συμμετέχουν είτε ως κωδωνοφόροι είτε στα χορευτικά σχήματα και στη φιλοξενία με τοπικά εδέσματα, κρασί και αποστάγματα για τους επισκέπτες. Εμείς παρακολουθήσαμε τα προεόρτια του δρωμένου την Παραμονή των Θεοφανείων στο χωριό Μοναστηράκι και το την ημέρα των Θεοφανείων, το συνολικό τελετουργικό στη Νικήσιανη, έναν τόπο με μεγάλη ιστορία.
Οι «Αράπηδες», από την αρχαία ελληνική λέξη «Ἄραψ», ονομάζονται έτσι εξαιτίας της αμφίεσής τους, καθώς φοράνε μαύρες κάπες που καλύπτουν σχεδόν όλο το σώμα, προσωπίδες υψίκορφες από δέρμα κατσικιού ή προβάτου. Ζώνονται με μεγάλα κουδούνια στη μέση και κρατούν ξύλινα σπαθιά. Κατά το έθιμο κρατούν και ένα σακουλάκι με στάχτη του Δωδεκαημέρου που ξεκινά από τα Χριστούγεννα και χτυπούν με αυτά όσους συναντούν για καλή τύχη. Οι μεταμφιεσμένοι χωρίζονται σε ομάδες (τσέτες) ενώ ανάμεσά τους υπάρχουν και άνδρες ντυμένοι γυναίκες αλλά και άλλοι ως εύζωνες.
Αφού περάσουν από τα σπίτια του χωριού δημιουργώντας κατά διαστήματα με κινήσεις του σώματος που ενεργοποιούν τις κουδούνες και δημιουργούν έναν εκστατικό ήχο (αγερμός) και λαμβάνοντας κεράσματα και ευχές καταλήγουν στην κεντρική πλατεία. Εκεί χωρίζονται σε δύο ομάδες και δύο επίλεκτοι, ένας από κάθε ομάδα, αναμετρώνται στο κέντρο του κύκλου που δημιουργούν οι υπόλοιποι κωδωνοφόροι. Ο ηττημένος της αναμέτρησης περιβάλλεται από τα μέλη της ομάδας του που δημιουργούν με τις κινήσεις τους εκκωφαντικούς ήχους των κουδουνιών και στο τέλος επανέρχεται στη ζωή, δραματοποιώντας συμβολικά την «ανάσταση» του θεού Διονύσου από τον Δία, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία.
Μονή Παναγίας Εικοσιφοίνισσας: ένας κορυφαίος προσκυνηματικός προορισμός
Η Μονή έπαιξε σπουδαίο ρόλο και ως πνευματικό κέντρο και κατά την Τουρκοκρατία αλλά και τα χρόνια της Επανάστασης ενώ πολλά από τα κειμήλιά της εκλάπησαν από Βούλγαρους κομιτατζήδες και τα οποία βρίσκονται σήμερα στη βουλγαρική πρωτεύουσα. Επίσης έχουν καταγραφεί ιστορικά λεηλασίες αλλά και διωγμοί έως και εξόντωση των μοναχών, όπως αυτή της σφαγής 172 μοναχών από τους Τούρκους το 1507 συνθέτοντας και μαρτυρικές σελίδες στο ιστορικό της Μονής.
Ο Αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων συνδέει κορυφαίες ιστορικές διαδρομές
Δράμα: η πόλη των υπόγειων υδάτων και σύγχρονο πολιτιστικό κύτταρο
Ακολουθώντας τα γαστρονομικά νήματα της περιοχής
Έθιμα, ιστορία, πολιτισμός χωρίς γαστρονομικές αναφορές δεν υφίσταται και οι περιοχές που επισκεφθήκαμε σφύζουν από γεύσεις, καλό κρασί και τοπικά παραδοσιακά εδέσματα. Αυτά απολαύσαμε επισκεπτόμενοι οινοποιεία της περιοχής της Δράμας, απολαμβάνοντας τοπικά προϊόντα που αξιοποιούνται στα εστιατόρια, τα κεράσματα στα δρώμενα που περιγράψαμε από τις κυρίες των συλλόγων αλλά και τις μοναχές της Παναγίας Εικοσιφίνοισσας ενώ είδαμε και πως με τη βοήθεια των προγραμμάτων και της συνεργασίας με τις τοπικές Αναπτυξιακές Εταιρείες μπορούν οι επιχειρηματίες να αναπτύξουν της επιχειρήσεις τους και στους τομείς της εστίασης και του τουρισμού.
Ο νόστιμος επίλογος αυτού του τριημέρου γράφτηκε στην Κεραμωτή, στη γνωστή ψαροταβέρνα του «Μπάμπη», όπου εκτός από τις εκλεκτές γεύσεις, είχαμε την ευκαιρία με να ενημερωθούμε για τα σχέδια ανάπτυξης ενός τόπου, που είναι ταυτισμένη ως σημείο μετάβασης στη Θάσο ενώ μπορεί να εξελιχθεί σε έναν ελκυστικό προορισμό συνδυαστικά με την Καβάλα και την ευρύτερη περιοχή.
Έτσι αποχαιρετήσαμε τους νέους φίλους που κάναμε από τα Μέσα Ενημέρωσης της Αθήνας αλλά και τα στελέχη των Αναπτυξιακών Εταιρειών που μας παρείχαν ενημέρωση αλλά κυρίως μας υποδέχτηκαν με την πλέον φιλόξενη διάθεση. Εις το επανιδείν.
