Αν τύχει και βρεθείς στην πλατεία Ελευθερίας, σ’ αυτήν που σήμερα αποτελεί πάρκινγκ και κάποτε ήταν ο τόπος εξευτελισμού των Εβραίων κατοίκων της Θεσσαλονίκης, σήκωσε το βλέμμα σου, λίγο πιο ψηλά. Ξέρω, στους καιρούς μας, δεν συνηθίζουμε να κοιτάμε προς τα πάνω, οι ρυθμοί άλλαξαν, ο κόσμος τρέχει, τα μέτωπα είναι λίγο πιο σκυμμένα. Ωστόσο, αν τύχει και βρεθείς στην πλατεία Ελευθερίας, ψάξε την πράσινη, γυάλινη σφαίρα, στην κορυφή ενός κτιρίου. Αξίζει. Είναι κάτι διαφορετικό και αλλοτινό.
Το Μέγαρο Στάιν
Μόλις αντίκρισες την κορυφή του Μεγάρου Στάιν. Ενός κτιρίου που χτίστηκε το 1906, σχεδόν 116 χρόνια πριν από τη μέρα που διαβάζεις αυτές τις γραμμές. Ενός κτιρίου που, ίσως λόγω της κατασκευής του από οπλισμένο σκυρόδεμα, επιβίωσε από τη Μεγάλη Φωτιά του 1917. Που κατάπιε όλο το κέντρο της πόλης. Ενός κτιρίου που ήταν το μοναδικό που επιίσωσε από εκείνη την καταστροφική πυρκαγιά.
Χτίζεται από τον Ερνστ Λέβη (Ernst Loewy) μηχανικό από το Κάρλσμπαντ της Τσεχοσλοβακίας, την σημερινή ονειρεμένη λουτρόπολη Κάρλοβι Βάρι της Τσεχίας. Τι γύρευε στην Θεσσαλονίκη; Εργαζόταν για την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής που θα ένωνε την Θεσσαλονίκη με τη Βιέννη, στις αρχές του 20ου αιώνα. Και κάνει κάτι πρωτοποριακό. Είναι ο πρώτος μηχανικός που εισάγει το οπλισμένο σκυρόδεμα στις κατασκευές. Τσιμέντο λοιπόν. Και πρώτο του κτίριο, είναι το Μέγαρο Στάιν στην Θεσσαλονίκη.
Η γυάλινη υδρόγειος
Το Μέγαρο Στάιν, ορθώνεται για λογαριασμό της αυστριακής εταιρίας «Stain». Η εταιρεία στεγάζει στο υπέροχο κτίριο το πρώτο ανδρικό πολυκατάστημα, με ρούχα που φτάνουν απ’ όλο τον κόσμο, εξαίσιας φινέτσας, αντίστοιχα με αυτά των παριζιάνικων σαλονιών. Στην κορυφή του στήνεται ένας πυργίσκος που καταλήγει σε μια χαρακτηριστική, πράσινη, διαφανή σφαίρα στον τρούλο του. Μια γυάλινη υδρόγειος σφαίρα…
Για χρόνια, γύρω από την πλατεία Ελευθερίας, το Μέγαρο Στάιν δέσποζε ως το ψηλότερο κτίριο. Άρα, ήταν σχετικά εύκολο να διακρίνεις το κομψοτέχνημα της οροφής που παιχνίδιζε με το φως του ήλιου. Ωστόσο, μόλις προστέθηκε περισσότερο τσιμέντο, από κατασκευές που δεν δρέπουν δάφνες αρχιτεκτονικού ταλέντου, η σφαίρα «κρύφτηκε» από τα μάτια των περαστικών.
Την επόμενη φορά λοιπόν, που θα βρεθείς στην πλατεία, σήκωσε το κεφάλι σου. Να ρίξεις μια ματιά στην πράσινη, γυάλινη υδρόγειο σφαίρα που κοσμεί έναν μικρό πύργο, σε μια ταράτσα της πόλης…
