Eκδρομή στα Στενά του Νέστου: Πού να πάτε, τι να δείτε, τι να φάτε σ’ έναν τόπο ευλογημένο από τη φύση

Πολύ τις αγαπάμε τις εκδρομές του σαββατοκύριακου, γιατί μας βγάζουν από την κάπως άχαρη κατάσταση αναμονής για την εργάσιμη Δευτέρα και μας βάζουν σε διάθεση εξερεύνησης και διασκέδασης. Κοντινές ή λίγο πιο μακρινές δεν έχει καμία σημασία, αρκεί να μπούμε στο αυτοκίνητο και να φύγουμε από την πόλη! Και αυτή τη φορά ταξιδεύουμε λίγο βορειότερα, σε μια γη προικισμένη, έναν τόπο μαγικό μεταξύ Μακεδονίας και Θράκης.

Γράφει η Ασημίνα Τούνα

Μια φλέβα ζωής που φιλοξενεί ένα ευαίσθητο οικοσύστημα, και περιλαμβάνεται στους σημαντικότερους βιότοπους της Ευρώπης, σας περιμένει να τον εξερευνήσετε στην Βόρεια Ελλάδα. Νέστος ποταμός, ο απόλυτος προορισμός για τους λάτρεις της φύσης και της περιπέτειας. Για όσους έχουν επισκεφτεί την Ξάνθη ή την Δράμα και αναζητούν περαιτέρω συγκινήσεις. Αλλά και για όσους προτίθενται να ταξιδέψουν αρκετά χιλιόμετρα μακριά από τη Θεσσαλονίκη για να βρεθούν μέσα στα πιο μαγευτικά τοπία της Ελλάδας. Η φύση μάς προ(σ)καλεί να την εξερευνήσουμε με όλους τους τρόπους κι εδώ σίγουρα υπάρχουν πολλοί.

Ο Νέστος αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα πιο must do ταξίδια! Αυτός ο υπερήλικας ποταμός είναι από μόνος του εξαιρετική αφορμή για ταξίδι στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Ταξιδευτής και ο ίδιος, πηγάζει από την οροσειρά της Ρίλα στη Βουλγαρία και εκβάλλει στο Θρακικό Πέλαγος, απέναντι από τη Θάσο. Θα σας μαγέψει, όχι μόνο με την φυσική ομορφιά του, αλλά και με τα συναισθήματα που προκαλεί όταν περπατάτε πλάι του ή τον κατεβαίνετε με φουσκωτή βάρκα (ράφτινγκ) και κανόε καγιάκ.

Δεν είναι μόνο ότι αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ελλάδας. Αυτό που έχει ο Νέστος και ξεχωρίζει, είναι η άγρια και σπάνια ομορφιά του. Είναι τα καταπράσινα δάση της οξιάς, τα πέτρινα γεφύρια και οι ανήσυχοι παραπόταμοί του. Είναι όλα αυτά που συνθέτουν ένα μοναδικό τοπίο ομορφιάς.

Ο ποταμός Νέστος και η διαδρομή του

Μερικές φορές ο παράδεισος βρίσκεται τόσο κοντά μας. Στην περιοχή της όμορφης Ξάνθης και συγκεκριμένα, ανάμεσα στο χωριό Τοξότες και τη Σταυρούπολη ξεκινάει το ταξίδι μας για τα Στενά του Νέστου και η ηρεμία της φύσης, σε πλήρη αρμονία με το απέραντο φυσικό κάλλος, πραγματικά μας καθηλώνει.

Αυτό το φυσικό σύνορο των νομών Καβάλας και Ξάνθης σχηματίζει ένα μακρύ ταξίδι με σπάνιους υδροβιότοπους και εντυπωσιακούς γεωλογικούς σχηματισμούς. Μια αληθινή φλέβα ζωής που φιλοξενεί ένα ευαίσθητο οικοσύστημα. Δεν είναι τυχαίο ότι κατατάσσεται ανάμεσα στους πέντε σημαντικότερους βιότοπους της Ευρώπης. Η συνολική του πορεία καλύπτει 243 χιλιόμετρα και τα 130 χιλιόμετρα από αυτά βρίσκονται σε Ελληνικό έδαφος.

Οι πηγές του Νέστου βρίσκονται στις πλαγιές της βουλγαρικής Ρίλα (οροσειρά του Σκομίου). Στις εκβολές του στο Θρακικό Πέλαγος, απέναντι από τη Θάσο, σχηματίζεται το περίφημο Δέλτα του, σε απόσταση 2 χμ. περίπου. Σημείο που πρέπει να θαυμάσετε από κοντά, έστω και αν κάνετε ταξίδι στο Νέστο μια φορά στη ζωή σας.

Η περιοχή του ποταμού μεταξύ των χωριών της Σταυρούπολης, μέχρι και τους Τοξότες, από όπου το ποτάμι γίνεται και φυσικό σύνορο για τους Νομούς της Ξάνθης και της Καβάλας, είναι κατά γενική ομολογία και η σημαντικότερη περιοχή από πλευράς φυσικού κάλλους.

Ανάμεσα στο χωριό Τοξότες και τη Σταυρούπολη, στο σημείο όπου ο Νέστος χωρίζει τους ορεινούς όγκους του νότιου τμήματος της Ρόδόπης, βρίσκονται τα Στενά του και εάν μπορούμε να ξεχωρίσουμε ένα από τα καλύτερα κομμάτια του ποταμού, τότε αυτά είναι τα Στενά του Νέστου, επονομαζόμενα και Θρακικά Τέμπη.

Πρόκειται για ένα αληθινό μνημείο της φύσης. Έναν βοτανικό κήπο 23.800 στρεμμάτων, που έχει απόλυτα δικαιολογημένα χαρακτηριστεί ως «Αισθητικό Δάσος». Είναι μία λωρίδα γης παράλληλη με την κοίτη του ποταμού και εδώ συναντώνται περίπου 150 από τα 200 και πλέον είδη πουλιών που έχουν παρατηρηθεί στο Νέστο. Περιλαμβάνεται, μάλιστα, στις περιοχές της Ευρώπης που έχουν χαρακτηριστεί «Σημαντικές για τα Πουλιά» και στις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας». Στην περιοχή θα δείτε σκλήθρα, πλατάνια, λεύκες, αγριοκουμαριές, κισσούς, περιπλοκάδες και πολλά άλλα.

Για να βρείτε το Αισθητικό Δάσος, θα μπείτε στους Τοξότες και θα συνεχίσετε με κατεύθυνση προς τον διπλανό οικισμό τη Γαλάνη. Πολύ σύντομα οι πινακίδες θα σας οδηγήσουν στο πάρκινγκ όπου θα αφήσετε το όχημά σας και θα περπατήσετε μέχρι τις όχθες του ποταμού. Ένα εκπληκτικό μονοπάτι ξεκινά από εδώ!

Τα Νεστοχώρια

Γεμάτα γραφικότητα και μνήμες του χθες, τα Νεστοχώρια σμίγουν με τη ζωή του σήμερα μέσα σ’ ένα τοπίο μαγικό. Γνωρίστε τα, εξερευνώντας τα Θρακικά Τέμπη, την στενή κοιλάδα του ορμητικού Νέστου που «μαιανδρίζει» από τους Τοξότες ως τη Σταυρούπολη.

Με πρωταγωνιστή τον Νέστο, το πέμπτο μεγαλύτερο ποτάμι της χώρας μας, και «κομπάρσους» τα 28 γραφικά χωριά (τα λεγόμενα Νεστοχώρια) που φιλοξενούνται στην κοιλάδα του Νέστου, η διαδρομή Ξάνθη – Τοξότες – Σταυρούπολη χαρακτηρίζεται ως μια αξέχαστη περιπλάνηση σ’ έναν τόπο ευλογημένο από τη φύση, με ανεπιτήδευτη ομορφιά, κοινή ιστορία και τεράστια οικολογική αξία.

Παρθένα δάση, βαθιές κοιλάδες, κατοικημένα αλλά και έρημα χωριά, πέτρινα παραποτάμια μονοπάτια και κελαρυστά ποτάμια συνθέτουν την πολυμορφική φυσιογνωμία του θρακικού τοπίου. Πρόκειται για εικόνες πραγματικά μαγικές που ξυπνούν τις ναρκωμένες αισθήσεις του επισκέπτη και αποτελούν τις καλύτερες στιγμές που ζει η φύση εδώ, στη γη του Ορφέα.

Παρανέστι

Το Παρανέστι είναι ένα πεδινό χωριό της περιοχής της Δράμας και αποτελεί το τελευταίο σημείο από όπου μπορείτε να προμηθευτείτε εφόδια για την εξόρμησή σας στην ευρύτερη περιοχή.

Η παρανέστια γη χαρακτηρίζεται από την ομορφιά των πλούσιων δασών της, την σπάνια βλάστηση που συναντάται σε αυτά και το πλήθος ειδών χλωρίδας και πανίδας. Σε μια εξόρμηση στο Παρανέστι μπορείτε να θαυμάσετε τα ρέματα με τις παλιές τοξωτές γέφυρες και τους πανέμορφους καταρράκτες. Μέσα σε αυτό το ειδυλλιακό τοπίο μπορείτε να πεζοπορήσετε σε σηματοδοτημένα μονοπάτια, μέσα στα δάση και την ομορφιά της φύσης.

Πήρε το όνομά του από την φράση «παρά τω Νέστω», δηλαδή το μέρος δίπλα στον ποταμό Νέστο. Φτάνοντας εκεί, θα βρεθεί στην καρδιά της φύσης και θα βιώσετε τη γλυκιά μέθη από το δροσερό αεράκι, ενώ σύντροφοι και φίλοι στην εξερεύνησή του θα σταθούν τα δέντρα, οι βράχοι και τα γάργαρα νερά. Το υδάτινο στοιχείο είναι αναμφισβήτητα κυρίαρχο στον τόπο αυτό. Το παρατηρούμε να ξεκινά το ταξίδι του καθώς πέφτει γεμάτο ορμή από τους εντυπωσιακούς καταρράκτες, στη συνέχεια γλείφει τα βράχια, ενώ στο τέλος καταλαγιάζει, ηρεμεί και σχηματίζει γαλήνιες βάθρες.

Καταρράκτης Λεπίδας, Λειβαδίτης και Αγία Βαρβάρα είναι μερικά μόνο από τα φυσικά αξιοθέατα που πρέπει να επισκεφθείτε. Τρεις καταρράκτες, ο καθένας με τον δικό του χαρακτήρα και σαγήνη. Μοναδικοί σχηματισμοί πλαισιώνουν το τοπίο και τα μονοπάτια, και είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς την ομορφιά που του χαρίζεται εκείνη τη στιγμή.

Η πρόσβαση στον καταρράκτη Λεπίδα απαιτεί μια μικρή πεζοπορική κατάβαση από τον επισκέπτη, ωστόσο το σκηνικό σίγουρα αξίζει αυτόν τον κόπο. Από την άλλη, ο καταρράκτης της Αγίας Βαρβάρας είναι εύκολα προσβάσιμος, και παρόλο που δεν έχει το εντυπωσιακό ύψος του Λειβαδίτη, εκπέμπει μια πρωτόγνωρη ζεστασιά και οικειότητα στον επισκέπτη.

Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το «Καφέ Θεραπευτήριο» του Forestis, όπου ο Ορέστης Μπόσκος – Βουνολόγος και οι εξειδικευμένοι συνεργάτες του σας περιμένουν για να σας προσφέρουν με μεράκι και αγάπη δραστηριότητες μέσα στην πλούσια φύση. Δίπλα στις όχθες του ποταμού Νέστου, η ομάδα του Forestis σας προτείνει αμέτρητες δράσεις για την «θεραπεία» σας, όπως ράφτινγκ, κανό – καγιάκ, paragliding, τοξοβολία, πεζοπορίες, ποδήλατο βουνού, jeeping, climbing wall (τείχος αναρρίχησης).

Σταυρούπολη

Απλωμένη σε μια κατάφυτη περιοχή στις παρυφές της Ροδόπης και κοντά στην κοίτη του Νέστου, η Σταυρούπολη οφείλει την ονομασία της στη θέση που βρίσκεται κτισμένη, καθώς αποτελεί ένα καίριο σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ξάνθη, τη Δράμα και την Καβάλα. Μεγάλο καπνοπαραγωγικό κέντρο και σημαντικό κεφαλοχώρι αλλοτινών εποχών, η Σταυρούπολη σήμερα (η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νομού Ξάνθης) φιλοξενεί μόλις 600 κατοίκους και παραμένει μια από τις πιο χαρακτηριστικές και παραδοσιακές πόλεις της Θράκης.

Καλοδιατηρημένες μακεδονικές κατοικίες, επιβλητικά αρχοντικά, ανηφορικά καλντερίμια και παραδοσιακά πέτρινα κτίσματα προσφέρουν στον επισκέπτη μια ατμόσφαιρα εποχής, των αρχών του 20ου αιώνα. Τότε που ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στη Σταυρούπολη – μετά τη Μικρασιατική καταστροφή – πρόσφυγες από τον Πόντο.

Αφού ξεκουραστείτε στην πλατανοσκέπαστη πλατεία του χωριού, επισκεφθείτε το Λαογραφικό Μουσείο της κωμόπολης που στεγάζεται σ’ ένα αναπαλαιωμένο κτίριο του δήμου, γνωρίστε την εκκλησία της Ευαγγελίστριας (1858) και τον ιδιαίτερα γραφικό σιδηροδρομικό σταθμό της Σταυρούπολης.

Αν θέλετε πάντως να γνωρίσετε τα Στενά του Νέστου μ’ ένα διαφορετικό τρόπο, μπορείτε από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Σταυρούπολης να πάρετε το τρένο και να φτάσετε μέχρι τους Τοξότες. Η διαδρομή του τρένου (διάρκειας 20-22 λεπτά) δίπλα στο ποτάμι είναι μοναδική. Από τους Τοξότες μπορείτε να επιστρέψετε και πάλι στην Σταυρούπολη επιβιβαζόμενοι στο επόμενο τρένο που θα περάσει.

Με ορμητήριο την Σταυρούπολη, μπορείτε να πραγματοποιήσετε δυο εξορμήσεις βόρεια της κωμόπολης, σε δυο διαφορετικούς, πλην ξεχωριστούς προορισμούς: στο Μακεδονικό κάστρο Καλύβας και στον εντυπωσιακό καταρράκτη του Λειβαδίτη.

Για να μεταβείτε στο Μακεδονικό κάστρο Καλύβας, θα οδηγήσετε στον οδικό άξονα Σταυρούπολης – Δράμας με κατεύθυνση το Παρανέστι. Στα όρια του οικισμού Νεοχώρι, η δεξιά διασταύρωση (υπάρχει σχετική πινακίδα) οδηγεί αρχικά στον οικισμό Ιωνικό (2 χμ.) και κατόπιν στον αρχαιολογικό χώρο του Κάστρου Καλύβας (9 χμ.). Πρόκειται για ένα οχυρωματικό έργο του 4ου π.Χ. αιώνα, κτισμένο σε υψόμετρο 650 μ. από τον Φίλιππο Β΄, που σκοπό είχε να εποπτεύεται το πέρασμα από τη Μακεδονία στη Θράκη.

Για να προσεγγίσετε τον καταρράκτη του Λειβαδίτη, τον ψηλότερο καταρράκτη των Βαλκανίων (35 μ. ύψος), θα οδηγήσετε και πάλι πάνω στον οδικό άξονα Σταυρούπολης – Δράμας με κατεύθυνση το Παρανέστι.

Μόλις 6 χμ. από την Σταυρούπολη στρίβετε δεξιά με κατεύθυνση τα χωριά Καρυόφυτο (6 χμ.) και Λειβαδίτη (18 χμ.). Περίπου 5 χμ. βόρεια του οικισμού Λειβαδίτη, ο δρόμος διακλαδίζεται: δεξιά οδηγεί στο δασικό χωριό Ερυμάνθου (3,5 χμ.), ενώ αριστερά μετά από 2 χλμ. καταλήγει στον χώρο αναψυχής του δασαρχείου.

Απ’ αυτό το σημείο, ένα σημαδοτημένο μονοπάτι μέσα σ’ ένα υπέροχο δασικό περιβάλλον θα σας οδηγήσει (μετά από μια κατηφορική διαδρομή διάρκειας 40 – 45 λεπτών) μπροστά στο εντυπωσιακό υδάτινο θέαμα του καταρράκτη Λειβαδίτη.

Εδώ, η δύναμη του νερού για ακόμα μια φορά εκφράζει απόλυτα το μεγαλείο της τοπικής πληθωρικής φύσης και επιφυλάσσει άλλη μια αλησμόνητη έκπληξη στους ανήσυχους περιηγητές της ορφικής γης. Η διαδρομή που ακολουθείτε για να φτάσετε στον Λειβαδίτη είναι καταπληκτική και το μοναδικό θέαμα του καταρράκτη είναι σίγουρο πως θα σας ανταμείψει, αφού είναι εντυπωσιακό όλες τις εποχές του χρόνου.

Κομνηνά

Τα Κομνηνά φιλοξενούν περί τους 120 μόνιμους κατοίκους και παραμένουν ένας ακμαίος οικισμός της περιοχής. Μετά το καφεδάκι σας στη μικρή πλατεία του χωριού επισκεφθείτε το παλιό Δημοτικό σχολείο, ένα πέτρινο κτίσμα του 1930.

Επίσης, μην παραλείψετε να μεταβείτε και στο κέντρο του τηλεματικού συστήματος «Ιχνηλάτης», όπου μπορείτε να μάθετε αρκετά ενδιαφέρονται στοιχεία αναφορικά με τις δυνατότητες του πρώτου τηλεματικού κέντρου που λειτούργησε στην Ελλάδα. Με τον τηλεματικό σταθμό στα Κομνηνά, μπορείτε να δείτε μέσω ειδικού συστήματος τις φυσικές ομορφιές της περιοχής και κυρίως τους μαιανδρισμούς του ποταμού Νέστου.

Στη διαδρομή Κομνηνά – Σταυρούπολη (5 χμ.), η ευδιάκριτη πινακίδα σήμανσης που υπάρχει θα σας οδηγήσει 1 χμ. μακριά από τον κεντρικό ασφαλτόδρομο, στον χώρο όπου ανακαλύφθηκε το 1953 από τον αρχαιολόγο Μακαρόνα ένας Μακεδονικός τάφος του 2ου π.Χ. αιώνα.

Δυστυχώς, το εν λόγω ταφικό μνημείο είχε ανακαλυφτεί και είχε συληθεί από τυμβωρύχους το 1903, οι οποίοι δυστυχώς έκλεψαν όλα τα πολύτιμα κτερίσματα που υπήρχαν μέσα στον τάφο. Το καλοδιατηρημένο νεκρικό μνημείο είναι ένας οικογενειακός τάφος που αποτελείται από τρία μέρη: τον διάδρομο, τον προθάλαμο και τον κυρίως τάφο με τις δυο νεκρικές κλίνες. Πριν επισκεφθείτε τον Μακεδονικό τάφο, αναζητήστε στα Κομνηνά τον φύλακα του αρχαιολογικού χώρου, για να σας ανοίξει τον χώρο του μνημείου.

Το πέρασμα των στενών του Νέστου, ειδικά το παραμυθένιο κομμάτι του δάσους από τη Σταυρούπολη ως τους Τοξότες, είναι must! Το μονοπάτι των Στενών του Νέστου (συνολικού μήκους 6 -7 χμ.) οδηγεί στην πηγή του Κρωμνικού. Ενώ, έχετε την ευκαιρία να απολαύσετε την ομορφιά του ποταμού Νέστου δοκιμάζοντας τις εναλλακτικές δραστηριότητες που προσφέρουν πολλά γραφεία εναλλακτικού τουρισμού της περιοχής, όπως canoe – kayak, ιππασία, rafting, μόνιππο, mountain bike, 4X4, parapente, flying fox, πεζοπορία και να προκαλέσετε την αδρεναλίνη σας!

Θλιβερή εγκατάλειψη

Σε απόσταση 11 χμ. από τη θέση «Θέα» θα συναντήσετε σε υψόμετρο 600 μ. τον οικισμό Κρωμνικό, που έχει εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του από τη δεκαετία του 1970. Γκρεμισμένοι τοίχοι, ερειπωμένες κατοικίες, σιωπή και μοναξιά συνθέτουν τη θλιβερή εικόνα που παρουσιάζει το παραδομένο στην φθορά του χρόνου Νεστοχώρι. Μοναδικό μνημείο του εγκαταλειμμένου οικισμού αποτελεί η μικρή εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, που περιμένει υπομονετικά τους λιγοστούς τολμηρούς ταξιδιώτες να ανάψουν ένα κερί.

Ο στενός οδικός άξονας οδηγεί μετά από 5.5 χμ. στον μικρό οικισμό Άνω Λιβερά, ενώ σε κοντινή απόσταση (1.5 χμ.) βρίσκεται ο όμορος εγκαταλειμμένος οικισμός Κάτω Λιβερά. Αμφότερα αυτά τα Νεστοχώρια παρουσιάζουν εικόνα ερήμωσης και εγκατάλειψης, ενώ ελάχιστες νεόκτιστες κατοικίες υπάρχουν στα όριά τους.

Από τα Κάτω Λιβερά, ένα πεζοπορικό μονοπάτι οδηγεί μετά από 3 χμ. στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό των Λιβερών που έχει ανακαινιστεί και έχει μετατραπεί σε ξενώνα και χώρο αναψυχής για αυτούς που επιχειρούν να πεζοπορήσουν μέσα στα Στενά του Νέστου πάνω στις σηματοδοτημένες διαδρομές – μονοπάτια της παραποτάμιας περιοχής ή για αυτούς που διασχίζουν τον μαιανδρικό ποταμό της Θράκης με καγιάκ.

Μετά τα Άνω Λιβερά θα φτάσετε στην θέση «Ταΐστρες Πουλιών», όπου βρίσκεται εγκαταστημένη η τρίτη κάμερα του τηλεματικού συστήματος «Ιχνηλάτης». Τα περίπου 7 χμ. που χωρίζουν κατόπιν τα Άνω Λιβερά από το χωριό Κομνηνά είναι στην πλειοψηφία τους κατηφορικά, ενώ δεν θα αργήσετε να δείτε στο βάθος του ορίζοντα την Σταυρούπολη, τον ποταμό Νέστο και τα Κομνηνά.

Το παρατηρητήριο

Χαρακτηριστικό στοιχείο του Νέστου είναι οι μαίανδροί του. Στα Στενά ο ποταμός ελίσσεται σαν φίδι προσφέροντας ένα θέαμα μοναδικό που θα απολαύσετε καλύτερα αν ανέβετε ψηλά, στο Παρατηρητήριο – περίπου 10 χμ. έξω από τους Τοξότες.

Το παρατηρητήριο «κρύβεται» πίσω από μία κεραία, σε υψόμετρο 891 μέτρων. Εδώ, το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης έχει φτιάξει μία ιδιαίτερα επιμελημένη κατασκευή, από όπου όχι μόνο θα απολαύσετε τη θέα στο Νέστο, αλλά μπορείτε και να μάθετε ποιες είναι οι γύρω περιοχές ανάλογα με το πού κοιτάτε (όπως, για παράδειγμα, το Παγγαίο όρος, το Φαλακρό, το Δέλτα του Νέστου κ.α.).

Θέα που ηρεμεί

Λίγο πριν συναντήσετε τις δύο ψηλές και επιβλητικές γέφυρες του Νέστου, που ενώνουν τις δύο πλευρές του, έχουν διαμορφωθεί οργανωμένοι χώροι αναψυχής και παρατήρησης – παρόλο που φαίνεται πως έχουν να συντηρηθούν καιρό. Η θέα από εκεί είναι εντυπωσιακή, με τα καταπράσινα βουνά και τον γαλήνιο ποταμό να παρέχουν μια μοναδική αίσθηση εναρμόνισης με τη φύση. Αν έχετε χρόνο, απολαύστε τον καφέ σας στο σημείο, απ’ όπου μπορείτε να ενημερωθείτε από τις πληροφοριακές πινακίδες και για τις δύο οργανωμένες γεωδιαδρομές, που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του διασυνοριακού προγράμματος Interreg το 2019.

Η σύγχρονη γέφυρα των Παπάδων διασχίζει τη λίμνη που δημιούργησε το Φράγμα του Θησαυρού ανατολικά – το ψηλότερο στην Ελλάδα (172 μέτρα) που τέθηκε σε λειτουργία το 1996 – με σκοπούς άρδευσης και παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας.

Το φράγμα είναι από τις περιπτώσεις εκείνες που η ανθρώπινη παρέμβαση συνυπάρχει αρμονικά με τη φύση, ενισχύοντας το μεγαλείο της. Η παλιά γέφυρα, που τον Μάιο του 1944 υπήρξε επίκεντρο της ομώνυμης μάχης των ελληνικών εθνικιστικών αντιστασιακών δυνάμεων του Αντών Τσαούς και των βουλγαρικών στρατευμάτων κατοχής, βρίσκεται στο βυθό της τεχνητής λίμνης που σχηματίζουν τα νερά του Νέστου και του παραπόταμού του Μούσδα, «Μικρού Νέστου» όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι.

Θέα από τις ράγες του τρένου

Από τους Τοξότες μέχρι τη Σταυρούπολη, το τρένο ταξιδεύει δίπλα στον Νέστο προσφέροντας θέα εκπληκτική στα ήρεμα νερά του και το Αισθητικό Δάσος. Μέσα από αυτή την διαδρομή – περίπου 17 χμ. – περνά εδώ και πάνω από 100 χρόνια η σιδηροδρομική γραμμή που ενώνει την Θράκη με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Υπάρχουν τριάντα γαλαρίες κατασκευασμένες από Γάλλους τεχνικούς στο τέλος του 19ου αιώνα επί οθωμανικής αυτοκρατορίας για να περνά το τρένο της γραμμής Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινούπολης, το περίφημο Orient Express. Τα μοναδικά σημεία που ξεκολλάει κανείς το πρόσωπο από το παράθυρο είναι αυτές οι γαλαρίες, τα μικρά, αλλά συνεχή τούνελ. Παράλληλα σχεδόν με τη σιδηροδρομική γραμμή, καλοχαραγμένο μονοπάτι προσελκύει τους περιπατητές και ενώνει τα χωριά των Τοξοτών και της Σταυρούπολης.

Τη διαδρομή, που διαρκεί περίπου μισή ώρα, μπορείτε να την κάνετε με το τρένο του ΟΣΕ (τηλ. ΟΣΕ Ξάνθης: 25410 22581, Σταυρούπολης: 25410 22233).

Μοναδικό δάσος στην Ελλάδα

Σχεδόν 16 χμ. βορειοανατολικά της Σκαλωτής, ο δρόμος καταλήγει στο Δασικό Χωριό της Ελατιάς ή αλλιώς Καράντερε, μετά από μια ανηφορική πορεία μέσα σε πυκνά δάση με πανύψηλα έλατα και πεύκα που κυριολεκτικά θα σας κόψει την ανάσα. Στην Ελατιά βρίσκεται, το μοναδικό στην χώρα μας Δάσος Ερυθρελάτης, όπου το τοπίο παραπέμπει σε αντίστοιχα της Μέσης και Βόρειας Ευρώπης. Πρόκειται για ένα είδος έλατου που στην Ελλάδα θα το βρούμε μόνο στην συγκεκριμένη περιοχή. Τα δέντρα ξεπερνούν συχνά τα 30 μέτρα ύψος, με τα κρεμαστά κλαδιά τους να σκεπάζουν τον δρόμο δημιουργώντας μια ιδιαίτερη  επιβλητική ατμόσφαιρα.

Η περιοχή της Ελατιάς είναι μοναδικά ξεχωριστή και σίγουρα διαφορετική από τα μονότονα, επίπεδα αντίστοιχα δάση της βόρειας Ευρώπης λόγω της μεγάλης ποικιλίας σε δέντρα και φυτά. Η χλωρίδα της περιοχής είναι πλούσια σε είδη, με πολλά ενδημικά και σπάνια. Συνολικά έχουν καταγραφεί περίπου 1.800 είδη χλωρίδας, 40 είδη θηλαστικών (αρκούδες, λύκοι, αγριόγιδα, τσακάλια, αρκάδια, αγριογούρουνα κ.ά.) και 130 είδη πουλιών, μεταξύ των οποίων και ο σπάνιος αγριόκουρκος.

Ολόκληρη η περιοχή καλύπτεται από ένα πυκνό δίκτυο δασικών δρόμων, που είναι κατάλληλοι για πεζοπορία, ποδηλασία και off road διαδρομές. Από το Δασικό Χωριό, που δυστυχώς στέκει παρηκμασμένο, ο δρόμος οδηγεί στην τοποθεσία Στραβόρεμα, που άνοιξη και καλοκαίρι αποτελεί ιδανικό χώρο υπαίθριας αναψυχής. Το όνομά της το οφείλει στους μαιανδρισμούς του ομώνυμου ρέματος το οποίο δημιουργεί ένα όμορφο λιβάδι. Η παραποτάμια κατηφορική διαδρομή του κοντινού Στραβορέματος κατάλληλη για πεζοπορία, αλλά σκληρή ακόμη και για τετρακίνητα οχήματα και διασταυρώνεται με τον δασικό δρόμο του Μεγάλου Ρέματος.

Μην αμελήσετε να δείτε το Βαθύρεμα με βλάστηση από σκλήθρα και ιτιές και τη θέση με την ονομασία Καλύβια Κούτρα όπου κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου πραγματοποιείται το αντάμωμα Σαρακατσαναίων Ανατολικής Μακεδονίας. Τα υπέροχα δασικά μονοπάτια που έχουν χαραχτεί με αφετηρία το Δασικό χωριό προσφέρουν για τους λάτρεις της πεζοπορίας αξέχαστες διαδρομές. Φροντίσετε να πάρετε εφόδια από το Σιδηρόνερο, που είναι και η τελευταία ευκαιρία για να γεμίσετε βενζίνη.

Εκεί που αρχίζει η περιπέτεια

Ο Νέστος δεν είναι ένα ποτάμι που απλώς θα θαυμάσεις από μακριά. Είναι ένα μέρος ιδανικό αν σου αρέσει η περιπέτεια. Η φύση σε προ(σ)καλεί να την εξερευνήσεις σε μια περιοχή που πραγματοποιούνται πολλά οργανωμένα προγράμματα εναλλακτικού τουρισμού.

Σήμερα, τόσο τα στενά του Νέστου, όσο και η ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας έχουν εξελιχθεί σε δημοφιλή προορισμό για τους λάτρεις των εναλλακτικών σπορ του βουνού. Κάποιες δραστηριότητες γίνονται στις πλαγιές γύρω από το Νέστο, αλλά οι περισσότερες γίνονται μέσα στο ποτάμι και στις όχθες του. Και αντίθετα από την κοινή αντίληψη, οι δραστηριότητες δεν είναι προορισμένες μόνο για αθλητές ή για όσους βρίσκονται σε άριστη φυσική κατάσταση.

Απευθύνονται ακόμα και σε παιδιά, αλλά και μεγαλύτερους ανθρώπους, αφού για όλα όσα μπορείτε να κάνετε εδώ υπάρχουν διαβαθμίσεις δυσκολίας. Άλλωστε, τα προγράμματα που προσφέρουν οι εταιρείες είναι ποικίλα και για όλα τα γούστα.

Μπορείτε να κάνετε από το πιο απλό, δηλαδή πεζοπορία έως και την κατάβαση του ποταμού με κανό καγιάκ. Εκεί λειτουργούν οργανωμένες εταιρείες που θα σας βοηθήσουν να ζήσετε την εμπειρία της ιππασίας, της τοξοβολίας ή της ορεινής ποδηλασίας. Επίσης, μπορείτε να εξερευνήσετε την περιοχή κάνοντας βόλτα με 4X4.

Αν η δράση δεν είναι το φόρτε σας, υπάρχει και η ξεκούραστη επιλογή της παρατήρησης πουλιών (bird watching), καθώς και του τρένου με αφετηρία τη Σταυρούπολη και προορισμό τους Τοξότες. Πιάστε θέση δίπλα στο παράθυρο και αιχμαλωτίστε εικόνες ανεπανάληπτης ομορφιάς, καθώς το τρένο τρυπώνει στα σπλάχνα των βράχων μπαινοβγαίνοντας σε δεκάδες τούνελ, χώνεται στην πυκνή παρυδάτια βλάστηση σύριζα στο ποτάμι, παρακολουθεί το ατελείωτο παιχνίδι του Νέστου με τα βράχια, τα δέντρα και τις αμμουδιές. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να κλείσετε ραντεβού με την πλανεύτρα φύση και να μάθετε τα μυστικά της περιοχής!

Αφετηρία για τις δραστηριότητες είναι η Σταυρούπολη. Βρίσκεται 28 χιλιόμετρα μετά την Ξάνθη, μια περιοχή με έντονα μυστικά και προσωπικότητα. Πρόκειται για ένα γραφικό χωριό με υπέροχη πλατεία, με έναν πλάτανο στη μέση και καφενεία για να πιείτε τον καφέ σας και να φάτε και ένα γλυκάκι. Εδώ, εδρεύουν και όλες οι εταιρείες που παρέχουν τα προγράμματα των δραστηριοτήτων μέσα και γύρω από τον Νέστο.

Ρωτήστε τους ντόπιους για τη Λίμνη των Χρωμάτων (Αλατζά Γκιόλα), ένα όμορφο φυσιολατρικό σκηνικό με καταπράσινες όχθες, γαλάζια νερά και πτηνά, ό,τι πρέπει για ποδηλασία ή βόλτα με μηχανή. Ακόμη, τα ορεινά των νομών Καβάλας και Ξάνθης, στα στενά του Νέστου (Μικρά Τέμπη), προσφέρονται για δυνατές φυσιολατρικές περιηγήσεις και extreme sports. Το αθλητικό highlight της εποχής είναι η 23 χιλιομέτρων διαδρομή με κανό -καγιάκ από τη Χρυσούπολη ως τον οικισμό Τοξότες, που οργανώνει η Riverland Outdoor Activities (2541062488).

Στους Τοξότες, όπου βρίσκετε το Πάρκο Δραστηριοτήτων της Γαλάνης, μια διαδρομή καγιάκ 40 λεπτών, τοξοβολία, ποδηλασία και zip-line είναι μερικές δυνατές εμπειρίες που προτείνει ο Ηλίας Μιχαηλίδης της Riverland σε κάθε επισκέπτη. Στους Τοξότες μπορεί κανείς να φτάσει και οδικώς από Καβάλα και Ξάνθη. Επίσης, προσφέρεται η δυνατότητα για rafting.

Στον Οθωμανικό Τεκέ του Μπουνταλί Χότζα

Και μια στάση στα οθωμανικά πράγματα καλή είναι. Θα πάτε στο Δέλτα του Νέστου, θα φτάσετε τόσο κοντά στην Ξάνθη και δεν θα δείτε κάτι παραδοσιακό από οθωμανική κουλτούρα;

Το κτίριο του τεκέ σας περιμένει, όλους εσάς που δεν κάνετε πάντα τα ίδια. Περιλαμβάνει δύο χώρους, ένα τουρμπέ (οθωμανικό ταφικό μνημείο) και το χώρο συνάθροισης. Ο χώρος του τεκέ ανακαινίστηκε με χρηματοδότηση από τη Σαουδική Αραβία.

Αν και η ανακαίνιση, σύμφωνα με τον ιστορικό – οθωμανολόγο Χίθ Λόουρι από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, κατέστρεψε την αρχική μορφή του τεκέ, εσείς θα δείτε τα πλακάκια Ιζνίκ από την Κιουτάχεια της Τουρκίας. Και θα διαπιστώσετε το μόνο που παρέμεινε με την αρχική μορφή του και δεν είναι άλλο από το τρουλωτό χαμάμ. Βάλτε στο πρόγραμμά σας τον Τουρμπέ – μαυσωλείο, λοιπόν, στις Θέρμες – Ιαματικές πηγές της Ξάνθης.

Στάση για φαγητό και καφέ πλάι στον Νέστο, στην ενναλακτική και πολύχρωμη Καντίνα 

Στο πομακοχώρι της Κοττάνης για εκπληκτικό φαγητό

Μία πρόταση με άρωμα παράδοσης και ταβερνάκια του… νέου κύματος καλοφαγίας.Ένας μικρός, παραδοσιακός οικισμός κοντά στα σύνορα της χώρας μας με τη Βουλγαρία, ο οποίος εξελίσσεται σε φημισμένο γαστρονομικό προορισμό.

Η Κοττάνη είναι το απόλυτα απομονωμένο πομακοχώρι της Ξάνθης, που θα σας ενθουσιάσει. 52 χμ. βόρεια της Ξάνθης, βρίσκεστε πολύ κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία, αλλά αναπνέετε την ελληνική αρχοντιά του ορεινού χωριού που είναι φωλιασμένο σε δυσπρόσιτο σημείο, ανάμεσα από βουνά και ρεματιές που καταλήγουν στον ποταμό Κομψάτο – στα πομάκικα λέγεται Τζουβάνσε και αποτελεί διατηρητέο παραδοσιακό οικισμό.

Ταβέρνα Κοττάνη: Λαογραφία, παράδοση, ποιοτικό φαγητό και υπέροχοι άνθρωποι. 

Η Θράκη έχει τα πάντα, αρκεί να έχεις όρεξη – εφόσον είσαι ντόπιος – να μάθεις τον τόπο σου, τη γειτονιά σου, ή ως περιηγητής να γνωρίσεις νέους «κόσμους» και τότε θα ανακαλύψεις καταπληκτικές προσπάθειες ζωής, ποιότητας, ανθρωπιάς στα Πομακοχώρια της Ξάνθης.

Μία από τις εμπειρίες  που – να είστε σίγουροι – δεν μπορείτε να ξεχάσετε και δεν θα συναντήσετε αλλού, είναι η επίσκεψη στην ταβέρνα Κοττάνη, όπου ο Τζεμήλ με την σύζυγό του και την καταπληκτική κουζίνα τους θα σας προσφέρουν νοστιμότατο φαγητό στον πανέμορφο χώρο τους. Έναν χώρο που κυριολεκτικά αποτελεί στολίδι παράδοσης και μοιάζει περισσότερο με ένα μουσείο που θα σας συστήσει την πομάκικη λαογραφία.

Η Κοττάνη παραμένει εκτός τουριστικού χάρτη και δεν διαθέτει καμία υποδομή φιλοξενίας για τους επισκέπτες της. Παρ’ όλα αυτά δείχνει να περνάει σε μια νέα εποχή αναγνωρισιμότητας κατά τα τελευταία χρόνια, καθιστώντας την έναν από τους πιο προβεβλημένους γαστρονομικούς προορισμούς της Θράκης. Κάτι που το οφείλει αποκλειστικά στην ξακουστή «ταβέρνα του Τζεμίλ» (επισήμως «Ταβέρνα Κοττάνη»), την ιδιότυπη ταβέρνα – μουσείο στην είσοδο του χωριού, που «ειδικεύεται» στην παραδοσιακή κουζίνα των Πομάκων, την οποία τρέχουν ο Τζεμήλ Χαλίλογλου και η σύζυγός του Μουσγιέν.

Όταν όλοι σου λένε «αγνόησε την απόσταση, τις στροφές και τον χωματόδρομο, πρέπει να πας», απλά υπακούς και πας. Η ακριτική ταβέρνα Κοττάνη βρίσκεται σε μία μοναδική τοποθεσία, που όμως έχετε στο νου σας πως είναι αρκετά δύσβατη, αφού την προσεγγίζετε από έναν χωματόδρομο, αρκετά απαιτητικό στην οδήγηση που προϋποθέτει υπομονή και κατανόηση. Κι όμως, όλα αυτά έρχονται σε δεύτερη μοίρα μπροστά στο φαγητό του Τζεμήλ και της Μουσγιέν – φαγητό που σε κάνει να παραμιλάς – αλλά και στην εγκάρδια και φιλική εξυπηρέτησή τους, που θα σας κάνουν να νιώσετε ότι τρώτε στο σπίτι των καλύτερων φίλων σας.

Από την πρώτη στιγμή που θα φτάσετε, ο Τζεμήλ και η Μουσγιέν βγαίνουν για να σας καλοδεχτούν με το χαμόγελο στα χείλη. Μπαίνοντας στο πολύχρωμο και φιλόξενο χώρο τους, ο οποίος στεγάζεται σε μια δίπατη οικία 200 ετών, θα έχετε την ευκαιρία να ανεβείτε στον επάνω όροφο, που έχει διατηρηθεί όπως ακριβώς τον είχαν ο παππούς και η γιαγιά του ιδιοκτήτη, προσφέροντάς σας έτσι την ευκαιρία να γνωρίσετε από πρώτο χέρι ένα παραδοσιακό πομάκικο σπίτι που δεν χορταίνεις να χαζεύεις τις εντυπωσιακές λεπτομέρειες! Προσέξτε τα χειροποίητα πολύχρωμα χαλιά (από κατσικίσιο μαλλί), τα παλιά έπιπλα, τις αντίκες,  τα υφαντά, τις πολυάριθμες φωτογραφίες αλλά και τις τοπικές γυναικείες φορεσιές.

Οι σούβλες έτοιμες περιμένουν να θρέψουν τα πεινασμένα και ταλαιπωρημένα από τις δράσεις στομαχάκια σας με «προϊόντα» γάλακτος τα οποία ψήνονται στον νερόμυλο με την βοήθεια του τρεχούμενου νερού που περνάει ακριβώς από κάτω. Οι πίτες που σας προσφέρει η κυρία Μουσγιέν για το καλωσόρισμα είναι πάντα φρέσκες και γίνονται από τα ίδια της τα χεράκια, όπως και το σταρένιο ή καλαμποκίσιο ψωμί που σας σερβίρουν.

Η ανοιχτή κουζίνα με τις απίστευτες μυρωδιές να αναδύονται, τα μεγάλα ταψιά, οι ολόφρεσκες σαλάτες, η μεγάλη ποικιλία σε σπιτικό τουρσί, αλλά και οι τοπικές πατροπαράδοτες συνταγές που μαγειρεύει με μπόλικο μεράκι και όρεξη η Μουσγιέν είναι μόνο μερικές από τις εκπλήξεις που αποζημιώνουν τους πελάτες του μαγαζιού.

Όπου και να κοιτάξετε η θέα είναι φοβερή. Η ταβέρνα Κοττάνη μπορεί να μη βρίσκεται σε μεγάλο υψόμετρο, αλλά είναι δίπλα στο ποτάμι (ποταμός Κομψάτος) και ανάμεσα σε μια φύση άγρια που σε μαγεύει, ενώ μόλις 1 χμ. πιο κάτω βρίσκεται και ο ομώνυμος οικισμός.

Στον οικισμό της Κοττάνης φτάνετε παίρνοντας το δρόμο που έρχεται από τη Σμίνθη, τον Εχίνο, τις Θέρμες και τη Μέδουσα. Το δε τελευταίο αυτό τμήμα, από τη Μέδουσα μέχρι την Κοττάνη, είναι «φρέσκο» για τα ελληνικά δεδομένα, του 1998. Ως τότε, οι κάτοικοι του χωριού είχαν μόνο τα μουλάρια για τις μετακινήσεις τους. Επιλέξτε το για ένα αυθεντικό πανόραμα θέας και βάθους στα πανέμορφα τοπία της Μακεδονίας και της Θράκης.

Πώς φτάνετε στην περιοχή του Νέστου

Στην περιοχή του Νέστου (χωριά Τοξότες – Γαλάνη) μπορείτε να φτάσετε με όλα τα μέσα. Οι κοντινότερες πόλεις με αεροπορική σύνδεση είναι η Καβάλα και η Αλεξανδρούπολη και από κει συνεχίζετε οδικώς. Από την Καβάλα φτάνετε στα Στενά σε περίπου 55 χμ., ενώ από την Αλεξανδρούπολη η απόσταση φτάνει τα 130 χμ. περίπου.

Η κοντινότερη μεγάλη πόλη είναι η Ξάνθη η οποία απέχει 212 χμ. από τη Θεσσαλονίκη, 700 χμ. από την Αθήνα και μόλις 26 χμ. από τον προορισμό σας.

Μπορείτε, επίσης, να μετακινηθείτε σιδηροδρομικώς (από Θεσσαλονίκη ή Αλεξανδρούπολη). Από τη Θεσσαλονίκη θα κάνετε περίπου 4 ώρες και 15 λεπτά με το αργό τρένο και 30 λεπτά το λιγότερο με το INTERCITY (ΟΣΕ Αθήνα: 210 82377411, Θεσ/νίκη: 2310 517517, Ξάνθη: 25410 77977), και από την Αλεξανδρούπολη περίπου 2 ώρες με το αργό τρένο και 30 λεπτά το λιγότερο με το INTERCITY.