«Μητέρα – Θεσσαλονίκη» έγραφε ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης για την πόλη που ακόμα μας χαρίζει τις πιο αυθεντικές πένες και λαϊκές φωνές, την πιο καθαρή σύνδεση του παρελθόντος με το μέλλον, του παλιού με το νέο.
Γράφει η Ασημίνα Τούνα
Η μαγεμένη πόλη του Βορρά, απλώνει το χέρι της και μας αφήνει να περιπλανηθούμε στους δρόμους της, σαν να μην πέρασε μια μέρα. Αρκεί να περπατήσεις στους πεζοδρόμους της, να χαθείς στα σοκάκια (κοιτάζοντας πάντα προς τα πάνω τα υπέροχα κτίρια), ώστε να δεις πόσα κρυμμένα μυστικά είναι έτοιμη να παραδώσει στο βλέμμα σου.
Αφήστε τα βήματά σας να σας οδηγήσουν στην πλατεία Αριστοτέλους και τρυπώστε μέσα στο Καπάνι, την παλαιότερη, πολυσύχναστη αγορά, γεμάτη με χρώματα, αρώματα και κάθε λογής προϊόντα, από φρέσκο ψάρι, βότανα και λαχανικά, έως έπιπλα, ρούχα και εκκλησιαστικές εικόνες.
Το τακτοποιημένο χάος των αγορών έχει τη δική του χάρη. Φωνές από εδώ, ξεφορτώματα από εκεί, ατάκες, στριμωξίδι και μια πολύχρωμη θάλασσα από πρώτες ύλες για να διαλέξεις και να μαγειρεύεις όλη την εβδομάδα. Ανάμεσα σε βουνά από χόρτα και λεμόνια, ψαράκια και όστρακα στον πάγο, μυρωδάτα μανταρίνια και γαβάθες με ελιές αλμυρές που τσούζουν τα ρουθούνια, έχει φασαρία και ζωή.
Μία βόλτα στην αγορά του Καπάνι, θα σας κάνει να μπείτε για τα καλά στο ρυθμό αυτής της πόλης. Η πολύχρωμη αγορά – στολίδι με κάθε λογής μπαχαρικά, λουκούμια και εδέσματα, με μνήμες από την Ανατολή, διατηρεί αναλλοίωτο τον χαρακτήρα της ενώνοντας με απόλυτη μαεστρία το παρόν με το παρελθόν.
Μπείτε στις στοές, τσιμπήστε μεζέδες στα όρθια, πάρτε μία καλή γεύση από την παλιά Θεσσαλονίκη και μάθετε τα πάντα για το διήμερο φεστιβάλ με ελεύθερη είσοδο, που ξεδιπλώνει την τέχνη του σήμερα στην καρδιά της Θεσσαλονίκης.
Η παλαιότερη αγορά της πόλης, γεμάτη μνήμες και ιστορία
Το Καπάνι ή Αγορά Βλάλη είναι η παραδοσιακή αγορά της Θεσσαλονίκης σε λειτουργία για περισσότερους από δυο αιώνες.
Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και αποτελείται από πεζοδρόμους (οδοί Μενεξέ, Βλάλη, Σολωμού, Ασκηπού, Χαλκέων, Κυδωνιάτη, Σπανδώνη, και άλλοι μικρότεροι) που περικλείονται από τις οδούς Εγνατία, Αριστοτέλους, Ερμού και Βενιζέλου.
Σε πολύ μικρή απόσταση από αυτήν βρίσκονται και οι άλλες παραδοσιακές αγορές του κέντρου, το Μοδιάνο, η Πλατεία Άθωνος και το Μπεζεστένι. Τα κτίρια της αγοράς είναι δυόροφα, ενώ κάποιοι από τους πεζοδρόμους είναι σκεπαστοί. Επί οθωμανικής εποχής, βόρεια της αγοράς Βλάλη, βρισκόταν η εβραϊκή συνοικία Καντί.
Το όνομα «Καπάνι» προέρχεται από την Τούρκικη φράση Ουν – Καπάν, που σημαίνει αγορά αλεύρων (αλευροπάζαρο). Το Καπάνι ανήκε στο βακούφι του Βαγιαζήτ Β’ και υπήρχε από τα τέλη του 15ου αιώνα. Σε τουρκικό κτηματολογικό έγγραφο της μονής Λαύρας του Αγίου Όρους κατά το 1569, πληροφορούμαστε την ύπαρξη της αγοράς κι ότι η μονή κατείχε μετόχι στην συνοικία «Οὒν Καπάν» της Θεσσαλονίκης εντός του οποίου υπήρχαν κηροποιεία, εργαστήριο, αυλή, οινοπωλείο και «κονάκιον» με τρία δωμάτια, καθώς κι ότι συνόρευε με το οικόπεδο του Βατοπεδίου.
Μετά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 στις 16 Μαΐου στον Πολύγυρο, οι Οθωμανοί προχώρησαν σε αντίποινα στη Θεσσαλονίκη. Στο Καπάνι απαγχονίστηκε και κατακρεουργήθηκε από τον τουρκικό όχλο, ο επίσκοπος Κίτρους Μελέτιος ύστερα από διαταγή του Γιουσούφ Μπέη.
Μαζί του μαρτύρησαν οι πρόκριτοι που κατηγορήθηκαν ως μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Στο κέντρο της αγοράς, οι Τούρκοι κρέμασαν τους πρόκριτους Χρήστο Μενεξέ, Χριστόδουλο Μπαλάνο, Αναστάσιο Κυδωνιάτη, τον Άγιο Νεομάρτυρα Αργυρό από την Επανομή και πολλούς άλλους.
Ο Γεώργιος Βλάλης ήταν έμπορος με καταγωγή από τα Άγραφα και, ίσως, το πρώτο μέλος της Φιλικής Εταιρείας στην πόλη, κι εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη στις αρχές του 19ου αιώνα. Κάποιες πηγές υποστηρίζουν ότι φυλακίστηκε και τελικά διέφυγε την εκτέλεση μαζί με άλλους πρόκριτους. Η ονομασία «Αγορά Βλάλη» δόθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930.
Κατασκευάστηκε γύρω στο 1930 και εκτείνονταν μέχρι και την πλατεία Άθωνος. Από το Καπάνι, περνούσε ένας χείμαρρος της ρωμαϊκής αγοράς που ξεκινούσε από την πλατεία Τερψιθέας. Υπάρχουν, επίσης, βάσιμα στοιχεία για την ύπαρξη νερόμυλων επί οθωμανικής περιόδου.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, δεν αποτελούσε πια αγορά αλεύρων, αλλά μια αγορά με κάθε είδους εμπορεύματα. Πωλούνταν κυρίως ασβέστης από το Ασβεστοχώρι, τενεκεδένια και πήλινα σκεύη, όσπρια, κρέας και θαλασσινά. Την ίδια εποχή, ο δρόμος στο Καπάνι, είχε συνολικά 12 σπίτια, 4 εργαστήρια, 125 καταστήματα, ένα καφενείο, ένα χάνι, ένα σησαμελαιοτριβείο, 12 οικόπεδα και δύο κοτοπωλεία.
Μια ζωντανή, αυθεντική, αναλλοίωτη ανατολίτική αγορά
Το τωρινό Καπάνι, όπου πωλούνται τα ίδια προϊόντα – εκτός από ασβέστη – αποτελεί αποτέλεσμα του σχεδίου Εμπράρ.
Το Καπάνι, αποτελεί εξαιρετικό ενδιαφέρον για κάθε πολύπλευρη τουριστική περιήγηση και μία ευκαιρία για βαθύτερη κατανόηση της Θεσσαλονίκης των περασμένων δεκαετιών.
Ο χρόνος σταμάτησε και η παράδοση συνεχίζει να είναι βίωμα των σύγχρονων εμπόρων, αλλά και των πελατών. Το ύφος, καθώς και διάφορες παρωχημένες τακτικές αγοραπωλησίας – όπως το παζάρι – εδώ συνεχίζουν να υπάρχουν και δομούν τον ιδιαίτερο κώδικα της περιοχής.
Θεωρείται η κεντρικότερη αγορά της πόλης που συνδυάζει την αφθονία, τη φθήνια και την ποικιλία. Στο βιβλίο του Χαράλαμπου Μεταξά, «Μπαγιάτηδες και Χαμουτζήδες», στο οποίο υπάρχουν όροι που χρησιμοποιούνται από Θεσσαλονικείς, αναφέρεται η λέξη «καπάνι» για να περιγραφεί το πιο φθηνό ή κατώτερης ποιότητας προϊόν.
Στο Καπάνι Θεσσαλονίκης μπορείτε να βρείτε σχεδόν τα πάντα. Βέβαια, για αυτούς που δεν στέκονται στην καταναλωτική τους πλευρά, οι συγκεκριμένες στοές στις μέρες μας φιλοξενούν μερικά από τα πιο συμπαθητικά, φιλόξενα και γραφικά καφενεδάκια και μεζεδοπωλεία του ιστορικού κέντρου της πόλης. Μπορείτε, λοιπόν, να τα επισκεφτείτε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και σίγουρα δε θα το μετανιώσετε!
Ανάμεσα στους πάγκους, δοκιμάστε στα όρθια ελιές, τυριά και γευστικά τουρσιά. Αν σας αρέσει να φωτογραφίζετε, θα γεμίσετε με χρώματα και ισορροπίες μοναδικές. Φρούτα και λαχανικά, λουκούμια και τυροκομικά, φτιάχνουν τη δική τους βεντάλια και απροκάλυπτα σας καλούν να δοκιμάσετε.
Διατηρεί αναλλοίωτη τη φυσιογνωμία του τα τελευταία χρόνια και αποτελεί ένα πραγματικό αξιοθέατο που αξίζει να επισκεφτείτε, καθώς πρόκειται για μια ζωντανή, αυθεντική, αναλλοίωτη ανατολίτική αγορά, στο κέντρο μια σύγχρονης μεγαλούπολής.
Το φαντασμαγορικό φεστιβάλ που αναδεικνύει το νέο πρόσωπο της αγοράς
Το Kapani Project δεν είναι άλλο ένα φεστιβάλ. Είναι μια διήμερη βουτιά στην καρδιά της πόλης, εκεί όπου η συνθήκη της καθημερινότητας δημιουργεί μια τέλεια σκηνή για να υποδεχθεί την τέχνη του σήμερα.
Τα τελευταία χρόνια, μια ομάδα δημιουργικών ανθρώπων της πόλης έχει καταφέρει να συνδυάσει την ιστορικότητα της παλιότερης αγορά της Θεσσαλονίκης με τη σύγχρονη καλλιτεχνική φλέβα του τόπου. Το Kapani Project μας θυμίζει την αξία του να διασκεδάζουμε όλοι μαζί, να χορεύουμε παρέα και να ξεχνιόμαστε από την καθημερινότητα με έναν μοναδικό τρόπο που μόνο η εμπειρία ενός street project μπορεί να μας προσφέρει.
Το Kapani Project μετά από 6 απόλυτα επιτυχημένες διοργανώσεις επιστρέφει και φέτος, ακόμη πιο ζωντανό, ακόμη πιο δυναμικό! Στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, στο πιο κομβικό της σημείο, εκτυλίσσεται για άλλη μια χρονιά μια ρετρό και ζωντανή ιστορία της πόλης μέσα από τον ήχο και τον παλμό ενός από τα πιο δημιουργικά projects.
Μουσικές παραστάσεις, εκθέσεις, γαστρονομικές εμπειρίες, Live , DJ sets, χοροθεατρικές Performances και παράλληλες δραστηριότητες δημιουργούν μια βιωματική εμπειρία και ξυπνά την μουσικότητα της κεντρικής αγοράς της Θεσσαλονίκης αλλά και των επισκεπτών της. Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
Η 7η διοργάνωση του Kapani Project έρχεται στις 5 Οκτωβρίου & 6 Οκτωβρίου για να γεμίσει τα στενά της αγοράς με street food, live, dj sets και performances με καλλιτέχνες από κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Το Σάββατο 5 Οκτωβρίου και την Κυριακή 6 Οκτωβρίου τα σοκάκια της Σπανδώνης και Βλάβης υποδέχονται το Kapani Project 2024. Μια διοργάνωση που από το 2016, άνοιξε τον δρόμο για τη νέα πορεία της ιστορικής Αγοράς Καπάνι, με φιλότεχνες δράσεις που έφεραν μια φρέσκια πνοή εδραιώνοντας έναν νέο χαρακτήρα σ’ αυτή.
Σεβόμενοι τη λειτουργεία και την κουλτούρα της αγοράς και στοχεύοντας, παράλληλα, στην ανασύστασή της μέσα από την τέχνη, το Kapani Project στην 7η του διοργάνωση εξακολουθεί να δημιουργεί βιωματικές εμπειρίες και να προτείνει καινοτόμες δράσεις, συμβάλλοντας σημαντικά στη διαμόρφωση της νέας ταυτότητας της αγοράς.
Καλλιτέχνες συμπράττουν με τους επαγγελματίες, τους θαμώνες και τους περίοικους της Αγοράς Καπάνι σε μια διήμερη γιορτή με φόντο τους πάγκους, τα προϊόντα, την κίνηση και τον παλμό της καθημερινότητας.
Όλα αυτά μέσα από ένα εκρηκτικό πρόγραμμα που αναδεικνύει το νέο πρόσωπο της αγοράς και αποτελείται από ιδιαίτερα live και dj sets, performances, street food και παράλληλες δραστηριότητες, που έρχονται να συστήσουν σε κάθε επισκέπτη μία νέα βιωματική εμπειρία ψυχαγωγίας μέσα από την τέχνη και τον πολιτισμό.
Διεύθυνση: Μενεξέ 25, 54624 Θεσσαλονίκη
Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα 8:00 – 15:00, Τρίτη 8:00 – 20:30, Τετάρτη 8:00 – 15:00, Πέμπτη 8:00 – 20:30, Παρασκευή 8:00 – 20:30, Σάββατο 8:00 – 15:00, Κυριακή κλειστή
info:
Kapani Project 2024
Σάββατο 5 Οκτωβρίου & Κυριακή 6 Οκτωβρίου
Ελεύθερη είσοδος
*Οι δράσεις αρχίζουν στις 5μμ και διαρκούν έως και λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Τα stages του Kapani Project θα τα συναντήσετε στις οδούς Σπανδώνη και Βλάλη.
